Марктенгийн түүхэн хөгжил /эссе/

Нэгэнт оруулсных тэр үедээ маркетингийн үндэс хичээлийн гэрийн даалгаварт өгч байсан бас нэг эссег оруулмаар санагдчихлаа. 

                                       “Маркетингийн түүхэн хөгжил” 

Маркетинг, маркетинг, маркетинг. Өнөөгийн соёлт нийгмийн хэлтэй хүн бүхэн шахуу л энэ үгийг хэлэх юм. Нэг үгээр хэлэхэд “моодны” үг нь юмсанж. Тэгээд тэр нь юу гэсэн үг юм бол? Яагаад энэ үг бидний амьдралд, энэ нийгэмд ингэж өргөнөөр хэрэглэгдэх болов? Маркетинг гэх зүйл нь хэрхэн үүсэж хөгжсөн юм бол? Энэ талаар элдвийг бодож ихийг эргэцүүлдэг, зэмлүүлсэн үедээ гутарч, сайшаагдсан үедээ урамшдаг, гөжүүд толгойндоо тунгаан бодсоор эл эссэг бичнэм би.                            

Хүмүүн төрөлхтний ой ухаанд өөрийн үнэт зүйлээ бусадтай солилцож худалдаж болох юм гэсэн бодол төрсөн тэрхүү цаг үеэс өнөөгийн хүн бүрийн амны уншлага болсон маркетинг гэгч зүйл үүссэн юм шиг. Хүн төрөлхтөний  “бүтээл” болсон хойно хөгжил дэвшилээр цэнэглэгдэн зуун зуун, мянган мянган дамжсаар ХХ зууны дундхан үеэс, нарийвчлан хэлбэл 1950-1960-аад оноос шинжлэх ухаан гэх тодотгол аван “зэрэг нэмсэн” билээ. Цаг хугацаа улиран одож, техник технологи хөгжин, нийгмийн ухамсар өөрчлөгдөхийн хажуугаар маркетингийн тайлбар, тодорхойлолт нь илүү олон хүрээг хамарсан өргөн утгыг илэрхийлэх болж, үзэл санаа, чиг хандлагууд нь харьцангуйгаар боловсрон хөгжсөөр байгаа нь уг шинжлэх ухааныг судлах чин хүслийг минь оргилуулсан юм.

Өнөө цагийн дэвшилтэт маркетингийн үе хүртэл хэд хэдэн үе шатууд явагдсаныг маркетингийн судлаач, шинжээчид харилцан адилгүйгээр ангилан тайлбарладаг ч миний уншиж судалсан цөөн хэдэн ном нийтлэлээс дүгнээд ерөнхийдөө дараахь 6 үе шатыг дамжсан болов уу гэж бодном би. Үүнд:

·         Жирийн худалдааны эрин үе

·         Үйлдвэрлэлийн эрин үе

·         Борлуулалтын эрин үе

·         Маркетингийн эрин үе

·         Маркетингийн компаний эрин үе тус тус хамаарагдана.

Эхэн үедээ өрх бүрийн хэрэгцээг хангахад худалдаачид, наймаачид чухал үүрэг гүйцэтгэдэг байсан ба тухайн үеийн үйлдвэрлэгчдийн дийлэнхийг “өрх пүүс” эзэлж байлаа. Өрх пүүс нь ердөө өөрсдийн болон хөршүүдийнхээ хэрэгцээнд зориулан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байв. Тэдний бараа бүтээгдэхүүнээ хоорондоо солилцох арилжихад санал хүсэл таарч тохирохгүй байх зэрэг хүндрэлүүд гарч байсан  нь “Жирийн худалдааны эрин үе”-ийг эхлүүлэх үндэс болсон юм. Өрх пүүс нь өөрсдийн хэрэгцээнээс илүүдсэн бүтээгдэхүүнээ тусгай зуучлагч нарын тусламжтайгаар зах зээлд нийлүүлэн борлуулах болов. Эдгээр зуучлагчид нь бараа бүтээгдэхүүнийг илүүдэлтэй байгаа зах зээлээс худалдан авч уг бүтээгдэхүүн эрэлттэй байгаа зах зээлд нийлүүлэх замаар үйл ажиллагаа явуулдаг байжээ. Энэ үе нь ерөнхийдөө аж үйлдвэрийн хувьсгал гарснаар уналтандаа орсон байна. Гэсэн хэдий ч зарим эдийн засаг, дэд бүтэц буурай хөгжилтэй орнуудад одоог хүртэл жирийн худалдааны эрин үе идэвхитэй байсаар байгаа нь харамсалтай.  

XVIII зууны хоёрдугаар хагасаас буюу аж үйлдвэрийн хувьсгал  өрнөснөөр үйлдвэрлэлийн хувьд өргөн боломж нээгдэж, бүтээгдэхүүнийг өмнөх үеэс харьцангуй их хэмжээгээр үйлдвэрлэх бололцоотой болсон нь  үйлдвэрлэлийн эрин үеийг эхлүүлсэн юм. Үйлдвэрлэлийн энэ эрин үед их хэмжээний бүтээгдэхүүнийг бага өртгөөр үйлдвэрлэхийг зорилгоо болгодог байлаа. Үйлдвэрлэгч нийлүүлэгчид “Үйлдвэрлэгдсэн бүхэн борлогдоно” гэсэн үзэлтэй байсан бөгөөд социалист улс гүрнүүд энэ үеийн том төлөөлөгч, жишээ нь юм. 1940-өөс 1990-ээд оны Монголын үйлдвэрлэлийг эргэн сөхье. Тэр үеийн засаг захиргаанаас үйлдвэрлэлийн норм зааж өгдөг байсан, нормоо давуулан биелүүсэн ажилчныг сайшаан шагнадаг байсан нь хүн бүрийг өөрсдийн хувь нормоо давуулж биелүүлэх хүсэл сонирхолтой болгосон билээ. Энэ үед үйлдвэрлэлээс гарах бүтээгдэхүүний тоо хэмжээ дээд түвшиндээ хүрч байсан нь маргаангүй үнэн. 

           

1930-аад оны үе. Үйлдвэрлэлийн эрин үеийн үзэл баримтлал уналтанд орж эхэллээ. Өмнө нь пүүс аль болох чадах чинээгээрээ их хэмжээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг байсан нь зах зээл дээр илүүдэл үүсгэлээ. Ийнхүү тэд аажим аажмаар алдагдалд орж үүд хаалгаа ээлж дарааллан хаасаар...

 Одоо дан ганц үйлдвэрлээд байх нь буруу юм үүнээс гадна давхар бүтээгдэхүүнээ идэвхитэй сурталчилж идэвхжүүлж өгсөнөөр бүтээгдэхүүн сайн борлогдоно гэдгийг ухаарлаа. Хэдий чинээ сайн идэвжүүлж хэрэглэгчдийн тархинд бүтээгдэхүүнийхээ нэрийг суулгаж өгнө төдий чинээ бүтээгдэхүүн сайн борлогдоно. Зүйрлэн хэлбэл хэрэглэгч бол хөрс. Бүтээгдэхүүн бол үр. Харин идэвхжүүлэлт нь уг үрнээс ургах цэцгийг арчлах арчилгаа юм. Хэдий чинээ сайн арчилна тэр хэмжээгээр цэцэг сайн ургаж тасалгаанд тансаг үнэрээ тараах болно. Энэ бол борлуулалтын эрин үеийн гол зарчим.

MCS  компани анх дэлхийн хийжүүлсэн ундааны зах зээлд тэргүүлэх брэнд болох Coca Cola ундааг Монголд оруулж ирсэн. Үйлдвэрлэлийн эрин үеийн үзлээр бол тэд уг ундааг огт сурталчилалгүй зүгээр л борлуулах байлаа. Угын дэлхийд нэрд гарсан брэнд юм хойно сурталчилах хэрэггүй гээд хаячиж болох байсан. Гэхдээ ингэснээр тэдний бүтээгдэхүүн хэрэглэгчдийн дунд танил болох нь юу л бол. Харин тэд уг ундааг идэвхитэй сурталчилсаны үр дүнд өнөөдөр MCS-Coca Cola компани Монголын хийжүүлсэн ундааны зах зээлд өрсөлдөгчгүй болсон билээ. Хүн бүр л MCS-Coca Cola-ийн амтат ундаануудыг хэрэглэх болсон билээ.  

 Энэхүү эрин үед анхандаа борлуулалт харьцангуй хурдацтайгаар өсөж, зах зээл тэлсээр байлаа.  Гэхдээ үйлдвэрлэгчдийн өмнө дахин шинэ асуудал гарч ирлээ. Энэ нь борлуулалтын эрин үе 1950-д оноос эхлэн уналтанд орох шалтгаан болж өгсөн юм.

           

Борлуулалтын эрин үед шинээр гарч ирсэн тэрхүү асуудал бол хэрэглэгчдийн хүсэл сонирхыг судлаж мэдэн түүнд тохирсон бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ гаргах байлаа. Дан ганц үйлдвэрлээд түүнийгээ идэвхжүүлээд байх нь пүүсийг бүтээгдэхүүний хоцрогдолд оруулсан хэрэг. Хэрвээ хэрэглэгч өнөөдөр ямарваа нэг шинэ бүтээгдэхүүн хүсвэл, тэдэнд аливаа шинэ хэрэгцээ гарвал пүүс түүнийг судлаж, шинжлэж үйлдвэрлэн гаргаж зах зээл дээр борлуулах хэрэгтэй болов. Ийнхүү борлуулалтын эрин үе маань маркетингийн эрин үед халаагаа тавьж өглөө. “Маркетингийн хөдлөшгүй 22 хууль” номон дахь эхний 2 хууль болох “Манлайлалын хууль болон Категорын хууль”-нд зааснаар хэн урьтаж хэрэглэгчдийн дунд анхдагч болж чадна тэр хүн зах зээлд тэргүүлэгч болно гэдэг нь маркетингийн эрин үетэй нягт уялдаатай мэт.  

Маркетингийн эрин үед хэрэглэгчдийн хүсэл сонирхлыг судлаж мэдэн судалгааныхаа үр дүнг нэгтгэн  богино хугацаанд шинэ санаа, бодлого гаргаж түүнийгээ пүүсийн үйл ажиллагаанд оруулах нь гол зорилго болоод байв. Хэн ингэж чадна тэр манлайлна.

            Монголын үүрэн телефоны анхдагч оператор “Mobicom” корпораци нь хүн амд утасүй холбоо аль зэрэг хэрэгтэйг судлаж энэ үйлчилгээ нь нийгэмд эрэлттэй байгааг урьтаж мэдсэний үр дүнд л үүрэн телефоны үйлчилгээг Монгол улсад нэвтрүүлсэн. Тэд одоо Монголын хамгийн олон хэрэглэгчтэй тодруулбал 1 сая гаруй хэрэглэгчтэй үүрэн телефоны оператор болсон.

            “Талх чихэр” ХХК нь хүн амын дунд судалгаа хийж үзсэний эцэст анхны хэрчсэн талх болх “Зууван чех” талхаа зах зээлд нийлүүлсэн. Зарим үед хоол цайгаа бэлдэх завгүй ажилладаг болон аялал зугаалгаар явж байгаа хүмүүст энэ бүтээгдэхүүн нь таалагдах нь мэдээж. Ийнхүү тэд одоо гурил, гурилан бүтээгдэхүүн борлуулалтаараа улсдаа гуравт харин талхны борлуулалтаараа хоёрт орж байна.

Энэ эрин үед маркетингийн шинжлэх ухаанд олон ололт дэвшил гарсан юм. Өрсөлдөгчөөсөө урьтаж хэрэглэгчиддээ хүрэх, хэрэглэгчтэйгээ тулж харьцах хийгээд нийгэмд сайн үйлс хийх замаар компаниа сурталчилах нь цөмөөр энэ эрин үед хамаарагдах бөлгөө.   

           

Цаг хугацаа өнгөрсөөр... Зах зээл дээр маркетинг нь бараа борлуулахад нөлөөлөх хамгийн чухал зүйл болохын сацуу маркетингийн чиглэлээр мэргэжилтэн, боловсон хүчин бэлтгэгдэж эхэллээ. Тэд олширсоор. Зарим маркетингийн менежер, мэргэжилтэнгүүд хамтарч маркетингийн зөвлөгөө өгөх байгууллагуудыг бий болголоо. 1960-аад оноос эхлэн маркетингийн талаар компанид мэдээлэл, зөвлөгөө өгөх төвүүд үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн нь энэ эрин үеийн эхлэл болсон гэлтэй. Эдгээр маркетингийн компаниуд нь тухайн үйлдвэрлэгчдийн өмнөөс зах зээл дээр судлагаа шинжилгээ хийсний эцэст хэрхэн бүтээгдэхүүнээ сайн борлуулах, яаж амжилттай ажиллах зэрэг маркетингтай холбоотой зөвлөгөө мэдээллийг хурдан хугацаанд бодож гарган өгдөг байгууллагууд юм. Өдгөө уг байгууллагууд нь үйлдвэрлэгч пүүсүүдийн хувьд улам бүр эрэлт ихтэй болсоор байна.

  Зуун зуун мянган мянган солигдсоор. Хорвоо ертөнцийн бүхий л зүйл хувьсан өөрчлөгдөж, хөгжин цэцэглэсээр. Анх бүтээгдэхүүнээ худалдах үйл ажиллагаа төдийхөн зүйл байсан маркетинг маань өдгөө асар олон үйл явцыг өөртөө багтаасан агуу шинжлэх ухаан болтлоо хөгжжээ. Нийгмийн ухамсар, амьдрал хувьсан өөрчлөгдөж, техник технологи хөгжихийн хэрээр маркетинг нь мөн адил даган дэвшишээр олон үеийг ардаа өнгөрөөжээ. Маркетингийн өдий хүртэлх хөгжиж ирсэн эрин үеүүдийг эргэцүүлэн бодож, дээр гаргасан жишээ баримтуудаас дүгнэн үзэхэд маркетинг нийгэм хоёр нь салшгүй холбоотой зүйл болох нь харагдаж байна. Нийгэм яаж хувьсаж өөрчилөгдөнө түүнийг дагаад маркетинг нь шинэчлэгдэн хөгжиж байгааг та анзаарсан болов уу? Цаашдаа маркетингийн үзэл санаа нь хэрхэн яаж хөгжихийг бидний хэн нь ч үл мэдэх билээ. Харин ганц зүйл л тодорхой үлдлээ. Энэ бол хэн ч маркетингийн гадна талд оршин тогтнож чадахгүй бөгөөд тэдний өдөр тутмын үйл ажиллагаа нь тэр чигээрээ маркетинг юм. Хүн үгүй болтол маркетинг гэх зүйл үгүй болохгүй оршин тогтносоор байх болно.

   

Хэрэгцээг бий болгож бүтээсний үр дүнд...

Сая компьютерынхаа folder-үүдийг шалгаж байгаад энийг оллоо. 1-р курсдээ бичиж байсан юм. Тухайн үедээ бизнесийн удирдлагын ангид суралцаж эхлэж байсан болоод ч тэр үү их л омогшин бичиж байсан юм. Бодоод байсан чинь би тухайн үедээ эссе энээ тэрээг элдэв эх сурвалж уншиж төнхөлгүй шууд л бодсоноо бичээд гаргачихдаг байсан юм байна. Одоо тэгсэн яасан, ганц эссений ард гарах гэж майлдаг болсон байнашд. Миний толгой гашилсан бололтой, насны доройтол гэдэг нь залгаж байгаа юм болов уу хэхэ. Заза олон юм нуршилгүй эссегээ хүргье.

Хэрэгцээг бий болгож  бүтээсний үр дүнд...

Хүний оюун ухаан хийгээд бие махбодид дутагдаж байгаа бүхий л зүйлсийг хүний хэрэгцээ гэдэг билээ. Хэрэглэгчдийн тэрхүү дутагдаж байгаа хэрэгцээг нь судалж мэдэн түүнийг нөхөх нь маркетер хүний хийх ёстой зүйлсийн нэг гэж бодном.

            Гэтэл хэрэгцээг хязгааргүй гэх... Нэгэнтээ хорвоогийн тоосыг хөдөлгөн, хөрст дэлхий дээр хоёр хөлөөрөө тамга үлдээн амьдрах хүмүүн заяаг олж төрсөн бидний төрөхөөс авахуулаад үхэх хүртэлх хугацаандаа юуг хэрэглэж юу хүсэх нь цагдашгүй бөгөөд хэмжэшгүй билээ. Тэрхүү хэмжээлшгүй агаад хорьшгүй хүсэл хэрэгцээг хангах маркетер хүний хийж гүйцэтгэх ажил ч дуушасгүй ундарагатай.

Хэн бусдаас урьдаж хэрэглэгчийн хэрэгцээ шаардлагыг судалж мэдэн түүнийг хангаж чадах болон хангахуйц ойр бүтээгдэхүүн үйлчилгээг зах зээлд нэвтрүүлэн таниулж чадна тэр маркетингийн хөдлөшгүй хууль ёсоор хэрэглэгчдийн тархинд байршин брэнд болж чадах болов уу гэж санагдах юм. Энэхүү үзэл санааг өнөөгийн маркетерүүд хэтэрхий бүр дэндүү сайн ойлгож хэрэгжүүлж байгаа. Үүний илрэл бол сүүлийн жилүүдэд маркетерүүд өдгөө байгаа хэрэглэгчдийн хэрэгцээг хангаж чадахуйц бараа бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэн хуваарилахаасаа илүүтэйгээр шинэлэг шинэ зүйлийг зохиож бүтээн хэрэглэгчдэд ахин шинэ хэрэгцээт “хэрэгцээнүүдийг” үйлдвэрлэн бусдаас ялгарахыг эрхэмлэх болсон явдал юм. Харин ингэж хэрэгцээг бий болгож бүтээсний үр дүнгийн талаар нэгийг бодож хоёрыг тунгаан хожмыг эргэцүүлж хойдохоо шинжлэх Санхүү Эдийн Засгийн Дээд Сургуулиараа овоглонхон сурах оюунтан Очирсүх миний эссэ эхлэж байна.

            Бид өндөр хурдтай мэдээллийн эрин зуунд амьдарч байна. Үүнийг дагаад дэлхий даяаршин эртний хүмүүсийн төсөөлдөгчлөн “хавтгай” болсон билээ. Мэдээллийн эрин зуун бидэнд их зүйлийг авчирсан. Үүний нэг нь хүний хэрэгцээ даяаршиж байгаа явдал билээ. Өнөөдөр холын Америкт амьдрах хүний хүсэл хэрэгцээ маргааш бидний хүсэл хэрэгцээ болж байна. Монголчууд бид 1921 оны ардын хувьсгалаас өмнө малаа хариулаад мах арьс зэргээр нь хэрэгцээгээ хангаж амьдраад болоод л байсан. 1991 оны ардчилсан хувьсгал өрнөж Монгол улс дэлхийтэй мөр зэрэгцэн алхах болсноор бид дэлхийн соёлд суралцаж өмнөх адил малын “буян” гэх багахаан хэрэгцээний хүрээнд амьдрах бус Америк шиг, Япон шиг, Герман шиг, Англи шиг, дэлхий шиг хэрэгцээг үгүйлж хүсэх болсон билээ. Энэ мэтчилэн бидэнд шинэ шинэ хэрэгцээ үүсэж нэмэгдсээр.

Хэрэгцээ бий болох нь өдгөө хүртэл хүн төрөлхтөнд голдуу эерэг үр дагаварыг авчирсан билээ. Хүн төрөлхтний эртний өвөг дээдэс галыг бий болгосон нь дулаацах гэдэг хэрэгцээ үүссэнтэй холбоотой. Хятад улс дэлхийн долоон гайхамшигийн нэг болох их цагаан хэрмийг барихдаа Монголчуудын довтолгооноос амь насаа хамгаалах хэрэгцээ гарсанаас л барьсан. Гэрэл цахилгааныг гаргах аргыг зохиохдоо мөн л шинэ хэрэгцээгээ хангахаар зохиосон...

Хэрэгцээ бий болсноор бид түүнийгээ хангахаар илүү шургуу ажиллаж илүү шургуу зүтгэдэг билээ. Дархан хотод 2006 он хүртэл иргэдийн амралт чөлөөт цагийг өнгөрүүлэх цэцэрлэгт хүрээлэн байдаггүй байлаа. Шинэхэн цэцэрлэгийн бүтээн байгуулалтанд хөрөнгө оруулахаар байгууллага бүр татвараа сайн төлж, иргэн бүр хандив өргөж байсан нь сэтгэл хөдөлгөм. Ингэж ажиллаж зүтгэсний үр дүнд Дархан хотын иргэд салхилж зугаалах шинэхэн цэцэрлэгтэй болсон юм. Тэд ингээд зогссонгүй. Иргэдэд дутагдаж хэрэгцээ болоод байгаа спорт цогцолбор барьж байгуулахаар дахин хичээж зүтгээд байгаа билээ. Үүнийг барьж байгуулахтай холбоотой түүхий эд, материалыг зөвхөн Дархан-Уул аймгийн үйлдвэр байгууллагуудаас авах болсон учир дан ганц иргэдэд бус үйлдвэр, уурхай гээд Дархан даяар ач тусаа өгсөн явдал болж байна. Дарханы иргэдийн хүсэл хэрэгцээ Дархан хотын хөгжил цэцэглэлтийг ийнхүү хурдасгасаар.

            Хүн гэдэг төрөлхийн тэмцэгч амьтан. Тэд өөрсдийн хэрэгцээг хангахаар нөр их бүтээн байгуулалтыг босгон сүндэрлүүлсэн. Иймд хэрэгцээ бий болсноор саар зүйл бус сайн үр дагавар ямагт ирнэ гэж батлаж байна. Хүн төрөлхтөнд шинэ хэрэгцээ бий болоогүй бол, хүн төрөлхтөн тэрхүү хэрэгцээгээ хангахаар ажиллаагүй бол бид хүн төрөлхтөн биш бич хэвээр байсан байж ч мэдэх. Иймд хэрэгцээ бий болохоос айх бус хэрэгцээг бий болгохын тулд, тэрхүү хэрэгцээгээ хангахын тулд хүн бүр хичээн амьдрах хэрэгтэй буй заа.

Dream on

Мөрөөд, мөрөөд. Мөрөөдөл чинь биелэх хүртэл мөрөөд.
Санаж явбал бүтнэ гэдэг байх аа. Мөрөөдлөөрөө жигүүрлээд зорьсон газраа хүрээрэй.

Нүдээ нээлээ

Сайн байцгаана уу?
Байшиндаа орж ирж, зочидтойгоо мэндэлсэнгүй нилээд удлаа. Шалтгаан хэлээд юу гэхэв. Зүгээр л залхуурсан. Аюушынхаа шалтаг тоочих өвчин гэсэн бичлэгийг сая дахин уншлаа. Өөрийгөө ойрын үед их шалтаг тавьж юмнаас хойш суух хандлагатай болсноо ойлголоо. Өдөржин фэйсбүүкээр хэрэггүй сэтгэгдэл үлдээн, зарим хүмүүстэй бүр хэрэлдэх маягаар амралтын өдрийг дэмий өнгөрөөж байгаа атлаа би өөрийгөө их л завгүй хүн гэж бодчихжээ. Зүгээр л амраад байхаар хүний нүд хаагддаг юм шигээ. Хичээл ихтэй үедээ би хажуугаар нь мэргэжилтэй холбоотой мэдээллээ хайж судалдаг байлаа, мөн цагийн ажил хийгээд, боксын секцэнд ч амжаад явчихдаг байв. Тэгэхэд огтхон ч гэж худлаа хэлэхгүй ч ямартаа ч одоо юм хийхгүй байгаа шигээ ядраагүй юм даг. Нэг үгээр хэлэхэд би ЗЭВРЭЭД байгаа бололтой. Харин би зэвэрч суулгүй гялалзмаар байна. Би хөдөлмөрлөмөөр байна. Би яг одоо эрч хүчээр шатаж байна. Зүгээр ганцаараа гялалзах биш бусад хүмүүсийг ч гялалзуулмаар байна.
Над шиг хөдөлмөрлөхөөс байж сууж байгаа залуус Монголоор дүүрэн байгаа гэж итгэж байна. Тийм болохоор улс маань удахгүй хөгжих болно гэдэгт ч итгэж байна. Бид агуу үндэстэн гэдгээ харуулах болно оо.    
ЗАЛУУСАА БҮГД ДОР БҮРНЭЭ ХИЧЭЭЦГЭЭЕ.
Хэрвээ би юу чаддаг юм гэж бодож байгаа бол танд зориулж нэгэн ишлэл хүргэмээр байна.
Шувууд нэг удаа надад ингэж хэлж байсан юм, "Миний далавч  чинийх шиг харагддаг ч болоосой".

Ялагдлын шалтгаан - Шалтаг тоочих өвчин

Бидний амжилтанд хүрэхийн тулд судлах цорын ганц зүйл бол хүмүүс юм. Амжилтанд хүргэх зарчмыг олж, хэрэгжүүлэхийн тулд хүмүүсийг анхааралтай судлах хэрэгтэй болдог. Хүмүүсийг судлах тусам амжилтанд хүрдэггүй хүмүүсийн ухааныг мохоогч бодол санааны хор уршгийг ойлгох болно. Энэ өвчнийг “excusitis” гэж нэрлэдэг. Хамгийн эгэл жирийн хүмүүст ч амжилтгүй байдлын үндэс болдог энэ өвчин бага хэмжээгээр ч атугай байсаар л байдаг. Шалтаг тоочих өвчин нь улам их амжилтанд хүрч байгаа хүн, хөл дээрээ арай ядан тогтож байгаа хүн хоёрын ялгааг тайлбарлаж чадна.

Хувь хүний амжилт багасах тусам шалтаг тоочих нь ч эрс нэмэгддэг нь тод харагддаг. Гэвч юунд ч хүрч үзээгүй, юунд ч хүрэх хүсэлгүй хүмүүст үүнийгээ тайлбарлах шалтаг хуудас хуудсаар дүүрэн байдаг бололтой. Өнөөдрийг хүртэл нэг ч амжилттай бизнесмэн, цэргийнхэн, борлуулагч, мэргэжилтнүүд болон аль нэг салбарт амжилтанд хүрсэн хүмүүс шалтаг тоочиж байсан тухай би л хувьдаа сонсож байгаагүй юм байна. Рузвельт хөл муутайгаараа шалтаглаж болох байсан. Кеннеди “Би ерөнхийлөгч болоход дэндүү залуудна” гэж хэлж болох байсан. Жонсон, Эйзэнхауэр нар зүрхний өвчнийхөө ард нуугдаж болох л байсан шүү дээ. Шалтаглах тусам энэ шалтаг нь далд ухамсарт нь гүн шингэдэг. Бодол санаа эерэг ч бай, сөрөг ч бай байнга автагдвал улам хүчирхэгждэг. Шалтаг тоочих өвчтэй хүн эхлээд шалтаг нь ямар нэг хэмжээгээр худлаа гэдгийг мэддэг. Гэхдээ үүнийгээ давтах тусмаа бүрэн дүүрэн зөв гэж итгэж эхэлдэг байна. Тэгвэл бүгдээрээ амжилтын хөтөлбөрийн эхний арга хэмжээ болох өөрийнхөө ялагдлын эсрэг буюу шалтаг тоочих өвчний эсрэг вакцинжуулалтыг яг одооноос эхлүүлцгээе!!!

Өө нэг гол зүйлийг яг мартах гэж байна. Хий хоосон сэтгэгдэлд бүү автаарай. Оюуныхаа эрч хүчийг огт хүчин чармайлт гаргахгүйгээр амжилтанд хүрэх тухай дэмий мөрөөдөлд бүү зарцуул. Зөвхөн аз тохиосноор бид амжилтанд хүрэхгүй шүү дээ. Ажил хэргийн ертөнцөд өгсөх, ялалтанд хүрэх боломжоо, мөн амьдрал дээр сайн сайхан зүйлсээ азтай бүү холбо. Аз энэ сайн сайханд хүргэх үүргийг хүлээхгүй гэдэг нь ойлгомжтой. Үүний оронд өөрийгөө амжилтанд хүргэх тийм чанарыг бий болгоход анхаарлаа төвлөрүүлээрэй.

Хүссэндээ хүрэх хамгийн том шалгуур мөнгө мөн үү?

Гэнэт ийм асуулт толгойд ороод ирэхээр нь блог дээрээ бичье гэж бодлоо. Хүний хүсэл хязгааргүй гэж ярьдаг. Яг одоо хүсэж байгаа юмнуудаа жагсааж бич гэвэл далайн эрэг дээрх том харш, үнэтэй машин энэ тэр гээд л яваад байх юм байна. Тэгээд жагсаалтаа харахаар мөнгө л байхад болчмоор юм шиг... За тэгвэл ерөөсөө амьдралынхаа зорилгоо зөвхөн мөнгө болгочье гэж бодлоо.  Гэтэл болохгүй юм байна аа. Би гэдэг хүн чинь халуун дулаан гэр бүл, дотны найз нөхөдгүй нэг зөнөг өвгөн овоолсон мөнгөн дунд ганцаараа үхэж байгаагаар нүдэнд харагдлаа.

Бодоод байхаар мөнгөний төлөө үхэн хатан зүтгэж амьдарна гэдэг шал утгагүй юм байна. Тэгвэл одоо миний амьдралын гол зорилго юу юм бэ? Би яах гэж төрөөд, ямар амьдралаар амьдарч, ямар үхлээр үхэх ёстой юм бол? Хүнийг төрөхөд амьдралынх нь зураг зурагдчихсан байдаг, тэгээд яг зурсан зургийн дагуу амьдардаг гэж ярьдаг. Би л лав иймэрхүү юманд ёстой итгэдэггүй. Хэрэв тэгдэг бол яг л шатрын хүү шиг амьдрах нь ээ хэхэ. Зөвхөн ганцхан чиглэлээр, ганцхан замаар л нүүдэг биздээ. Харин би бол миний хийж байгаа хөдөлгөөн бүрээс дараагийн хөдөлгөөнүүд, цаашдын ирээдүй хамаарч байдаг гэж боддог. Тийм болохоор яг өнөөдөр л үхэхдээ юу юу хийсэн, бас юу юуг олж авсан байхыгаа тодорхойлчих хэрэгтэй байх. Тэгээд биелүүлснээ дараад л яваад байя :-).. Саяхан нэг Bucket List гэдэг кино үзлээ. Үйл явдал нь хүнд өвчин тусаад үхэхээ хүлээж байгаа 2 өвгөний тухай гардаг. Тэр 2 эмнэлгийн өрөөнд танилцаад үхэхээсээ өмнө юу хийхийг хүсэж байгаагаа ярилцдаг. Тэгээд хийж амжуулах зйлсийнхээ жагсаалтыг гаргана даа. Нэг нь мөнгөнөөс их юмгүй баян боловч хэд хэдэн эхнэр солиод одоо ганцаараа, бас охин нь өөрөөс нь харьцаагаа тасалсан. Нөгөөх нь 7 хүүхдийн эцэг, амьдралдаа эхнэрээсээ өөр эмэгтэйгийн тухай бодож ч байгаагүй насаараа машины засварчин хийсэн нэгэн. Тэр 2 жагсаалтандаа маш олон юм бичицгээж эхнээс нь бүгдийг нь биелүүлэхээр эмнэлгээсээ оргоно. Шивээс хийлгэх, мустангаар уралдах, гималайн оргилд гарах (энийг арай ч биелүүлж чаддаггүймаа хэхэ), пирамид үзэх гээд л баахан юм хийж бараг л дэлхийг тойрно.
Эцэст нь ядуу өвгөн гэртээ харихыг л хамгийн их хүсэж байгаагаа мэдэрч эхнэр хүүхдүүдийн хамтаар халуун ам бүлээрээ хооллож бахдаа жаргалтай байгаа нь харагддаг. Нөгөө өвгөн ч гэсэн охин дээрээ очиж уулзаад зээ охиноо үнсэхдээ жагсаалтынхаа "Дэлхий дээрх хамгийн хөөрхөн эмэгтэйг үнсэх" гэснийгээ дарна. Энэ киног үзээд миний ойлгосон юм юу вэ гэвэл мөнгөөр олдсон аз жаргал хуурамч, хэтэрхий хэврэг байдаг юм байна. Харин найз нөхөд, гэр бүл бол хүний амьдралдаа олж авч болох хамгийн том аз жаргал юм байна. Мөнгө биш шүү. Энэ зөвхөн миний л бодол. Бүгдээрээ бодлоо хуваалцаарай...

Хүүхэд насны хүсэл, сонирхол

Өнөөдөр 6 сарын 12-ны өдөр. Ням гариг. Гадаа үе үе бороо орж газрын хөрсийг чийглэж, хааяадаа нэг тэнгэр нүрхийтэл дуугарч цочоох юм.

Бага байхад тэнгэр дуугарахаар луу хүржигнэж байна гэж орилолдоод л, бороо оронгуут гарч гүйж шалба нороод, шалбааг туулаад л борооны хүүхэд болдог байж билээ. 

Одоо болохоор эсрэгээрээ бороо оронгуут гадаанаас гүйгээд л орж ирэх юм даа. Хүүхэд ахуй үеээ их санаж байна шүү.

Бага нас санагдсаных багадаа хийх дуртай байсан, үзэх сонсох дуртай байсан дуу хөгжимнүүдээ өнөөдөр оюун санаандаа дахин нэг амь оруулахаар шийдлээ. Цэцэрлэгт байхдаа оросын сувгаар гардаг байсан Далайчин сар /Sailer moon/ нэртэй хүүхэлдэйн киног үзэх дуртай байж.

Эхлэл төгсгөлд нь гардаг дуунд ч дуртай байж. Үйл явдлыг нь санахаар хичээлээ. Санаанд ордоггүй ээ. Бүр болохгүй болохоор нь Youtube-ээс хайж үзлээ. Үнэхээр гайхалтай. Тэр цаг үеийн минь бүх зүйлс мэдрэгдэх шиг боллоо. Цаашлаад би арван жилд сонсох дуртай байсан дуунуудаа сэргээлээ. Lumino, Ice Top, Mon Ta Rep, 2 хүү, Digital, Дайн ба Энх. Энэ хэд чинь 2000 онд хип хопыг Монголын хавтгай дээр "Хип Хоп үүрд" дуугаараа тамгалаад байсан байх аа. Lumino-ийн "Бүтэлгүй хайр" дууных нь үгийг өөрчлөөд 

"Бүдүүн байжиж ууланд авираад 

Бөгсөө даахгүй газар унажээ

Би чамайг татахгүй ээ би чамайг татахгүй ээ" гээд дуулдаг байснаа санаж байна.

Дараа нь Tokio Hotel сонслоо.

Энэ хамтлагыг бацаан байхаас нь эхлээд сонсож байгаад миний сонирхол өөрчлөгдөөд сонсохоо байсан юм. Одоо клипийг нь үзсэн гоё юм аа. Яагаад сонсдог байснаа ойлголоо кк. Цаашлаад л Linkin park, Limp Bizkit, Slipknot, Cradle of filth, Burzum, Cannibal Corpse гээд хүндрээд явчихлаа. Тэднийг сонссон чинь арван жилд роооок рооооок гээд гүйж байсан үеээ саналаа. Үзэж байсан тоглолт бүрээ, найзуудтайгаа нийлж саваагүйтэж байсан үдэш бүрээ дурслаа. Хамгийн сайхан мөч нь Дархан хотод зуны нэгэн орой зүгээр салхилж яваад Дарханы хэсэг рокеруудтай тааралдаж өнгөрөөсөн орой байсан юм. Тэр үдэш Дарханд төв талбай дээр нь задгай тоглолт болж байсан юм. Бид хэд ч хөөрч дэггүйтмээр санагдаад тоглолтон дундуур гүйлдэж хөөрхөн охидууд байвал хэдэн талаас нь өргөж шидээд л хэхэ хөгжилтэй байсан шүү. Дараа нь парк орж түүдэг асааж тойрч дуулж савж, орилолдоод л, гудамжинд лааз өшиглөж гүйлдээд л ямар их хөгжилтэй байваа. 

Тэр орой одоог хүртэл миний хамгийн хөгжилтэй, дурсамжтай орой байсаар байна. Өөр олон зүйлс санаанд орж ирсэн ч бичих юм бол өнөөдрийг барах биз ээ. Ингээд 2 цагийн хугацаанд би хүүхэд насаараа Youtube-ийн тусламжтайгаар аялсан юм. Одоо харсан чинь миний хүүхэд насны сонирхол, дуртай зүйлс цөм өөрчлөгджээ. Би рок, хип хопын алийг нь ч сонсохоо больсон. Бүжиг гэвэл бүр мартагдсан хорвоо болчихож. Бороонд дуртай байсан бол одоо бороо хувцас үрчийлгэчихнэ гээд зугтдаг болжээ. Оюутан болсноос хойш би мөнгө төгрөг олох, хичээлээ хийх гээд л амьдралд илүү ихээр санаа зовж эхлэсэн. Тэгээд өөрийн дуртай зүйлсээс ихэнхийг нь алджээ. Хүн амьдрал үзээд эхлэхээрээ өөрийгөө алддаг юм болов уу? Тэгээд л томчууд өөрсдөө хүүхэд байгаагүй юм шиг хүүхдээ тоглохоор загнаад байдаг юм болов уу? Зөвхөн хүүхэд л жинхэнэ утгаараа нөхөрлөж, найзладаг, харин томчууд болохоороо өөрсдийн карьер, сонирхол гэдгээрээ ялгагддаг гэдэг. Тэгэхээр бидний балчир насны дуртай зүйлс бол бидний жинхэнэ дуртай зүйлс гэсэн үг. Бидний хүүхэд байхдаа хүсдэг байсан зүйлс бидний жинхэнэ хүсэл мөрөөдөл байх нь. Тэр үедээ бид юунд ч хоригдоггүй зоригтой байсан шүү дээ. Тиймээс хүүхэд байх үеийнхээ хүсэл мөрөөдлийг дор бүрнээ ахин нэг сэргээн санаад үзээрэй. Ингэх нь таныг илүү урам зоригтой болгож, зөв зам руу ороход тань туслах болно.

Япончуудын томоохон бенчмаркингуудын нэг манга

За өдөр чатан дээр манганы тухай мэдээлэл өгөөч гэсэн болохоор манга, аниме гэгчийг 3 жил амтархан уншиж, үзсэн хүний хувьд хэдэн зүйл бичихээр шийдлээ. Гэхдээ хаа нэг сайтан дээрээс олоод уншчихаж болохоор манга гэж юу вэ? ямар төрөл жанраас бүрдэх вэ? гэх мэтийн асуултанд хариулахыг урьтал болголгүй энэ урлаг хүмүүст, хүүхдүүдэд ямар хэрэгтэй юм бэ гэдэг талаас өөрийнхөө бодож явдаг зүйлсийг бичихийг зорилоо.

Манга, аниме. Хэрвээ сайн мэддэгүй хүн байвал зүгээр Наруто гэвэл ойлголт авч магад. Монголд энэ урлагийг хүмүүс сайн мэддэгүйгээсээ үүдэн хүүхдийн кино гэж эндүүрэх тохиолдол байдаг. Гэтэл энэ нь цаанаа маш том хэрэглэгч, байгууллагуудыг нэгтгэсэн аварга зах зээл юм. 3, 4 жилийн өмнөхийг бодвол Монголд өнөөдөр энэ урлагын талаар хүмүүс гадарлах болсон юм шиг. 

Тэгэхээр эхний асуудал. Манга юугаараа хүмүүсийг тэгж их татаад байна вэ?

Нэгдүгээрт: Том нүд. 

Японы Волт Дисней гэгддэг мангака /манга зураач, зохиолч/ Осаму Тэзука анх том алаг нүдний дүрслэлийг бодож олж уран бүтээлдээ ашиглах болсноор энэ нь нийтэд тархсан юм. Түүнээс та яагаад ингэж зохиолын дүрүүдээ том алаг нүдтэй зурах болов оо гэхэд хариуд нь "Би дүрүүдийнхээ сэтгэл хөдлөлийг илүү харуулах гэсэн юм л даа" гэсэн гэдэг. Ямартаа ч нүд бол сэтгэлийн толь гэж ярьдаг ч үүнийг гярхай нүдээрээ олж харсан хүн бол Тэзүка байх нь. Сэтгэл хөдлөл нь илүү тод, илүү амьд харагддаг учираас хүмүүс ч үүнд татагдах болсон биз. Мэдээж том нүдтэй манга дүрслэлийн охид ч хөөрхөн шүү.

Хоёрдугаарт: Олон төрөл жанр бүхий өргөн сэдэв.

Бурхан мангака нарыг адислаг. Өнөөдөр тэд байхгүй болчихвол хэр их хүн хийх зүйлгүй боллоо гээд амиа хорлох бол оо ккк. Манга урлаг нь зохиолын төрөл жанрын хувьд АНУ-ын Холивуудтай эн зэрэгцэхүйц олон төрөлтэй. Дөнгөж үсэг нүдлэж буй жаахан хүүхдийн төлөвшил хүмүүжилд сайн нөлөөтэй манганы Кодомо /хүүхэд гэсэн япон үг/ төрлөөс авахуулаад л секс, хүчирхийллийг харуулсан Хэнтай, Сэйнэн /"идэр залуу" гэсэн утга бүхий япон үг/ төрөл хүртэл өчнөөн өчнөөн. Та ямар ч хэв шинжийг сонирхдог байлаа ч гэсэн танд таалагдах манганы төрөл байж л байгаа. 

Гуравдугаарт: Зохиолын агуулга.

Уншигчдыг татаж буй зүйл зөвхөн төрөлдөө биш бас агуулгандаа байна аа. Мангануудыг манга сэтгүүлүүд тогтмол хугацаатайгаар гаргаж уншигчид түүнд нь санал өгөх байдал болон борлуулалт зэргээс хамаарч зэрэглэл тогтоон цаашид тухайн мангаг хэвлүүлэх үү, үгүй юу гэдгийг шийддэг тул мангака нар аль болохоор сонирхолтой, уншигчдыг байлдан дагуулах үйл явдлыш зохиолдоо оруулж өгдөг. Ер нь энэ тухай дэлгэрэнгүй тайлбарладаг "Bakuman" манга байна. Та "Bakuman"-г уншсанаар мангака гэж хэн болох, манга уншигчдын гар дээр хүртлээ ямар замыг дамждагийг тодорхой мэдэж болно. "Үхлийн Тэмдэглэл" манга гэхэд л хүн бүрийн боддог боловч гадна аа яриад байдаггүй "тэр зүйлийг" /албаар ингэлээ. Уншаагүй бол өөрөө олж унш. Уншсан нь юу ярьж байгааг мэдэж байгааз дээ кк/ зохиолдоо тусгаж өгснөөрөө аниме сонирхогчдын дунд одоог хүртэл маргаан, мэтгэлцээний гол сэдэв болсоор байгаа. Бүр энэ манганаас болж хүмүүс цаана чинь шоронд хоригдож байгаа гээд бод доо.

Дөрөвдүгээрт: Зурган дүрслэл.

Мангаг хараад зарим хүмүүс өө зурагтай ном, хүүхдийнх байх нь гэдэг. Гэтэл үнэндээ зурагтай ном нь жирийн хэвлэмэл зохиолыг уншсанаас 2 дахин илүү хурдан ойлгогдож бас хүнд 3 дахин хүчтэй тогтоогддог байна. Мөн та өмнө нь хэлж байсан хөөрхөн том нүдтэй дүрүүдийг хараад сэтгэл чинь өөрийн эрхгүй догдлож, зохиолын дунд халин орох болно.

За миний хувьд дээрхи 4 шалтгаанаас үүдэн үздэг болов уу гэж үзэж байгаа юм. Харин аниме, манга нь бас зүгээр нэг үзээд л уншаад л тас тас инээгээд эсвэл аймшгийг мэдрээд өнгөрчихдөг зүйл биш юм. Энэ урлаг нь маш том ач холбогдлуудтай. Миний олж харснаар бол:

1. Хүн мэдлэг мэдээлэлийг асар хурдацтай бас сонирхолтой байдлаар авах боломжтой.

Дээр хэлсэнчлэн мангака нар өөрсдийн манганыхаа зэрэглэлийн тэргүүн эгнээнд оруулахын тулд уншигчдад сонирхолтой олон зүйлс оруулдаг аа гэж. Хүмүүст шинэ соргог зүйлс сонирхолтой байдаг. Тэгвэл мангака нар ч үүнийг мангандаа оруулж өгдөг юм. Ингээд үр дүнд нь та манганаас Япон орны заа ганц ч Япон гэлтгүй дэлхийн бусад орны соёл, урлаг, шинжлэх ухааны нээлт гээд л олон зүйлс сурч болно.

2. Зөв мангагаа унших нь ёс суртахууны хувьд төлөвшихөд нөлөөлнө.

"Би бууж өгөхгүй, учир нь энэ миний нинжагийн замнал учираас". Нарүто үздэг хүн бүр энэ үгийг сайн мэднэ. Эндээс бид зорьсондоо тууштай байхыг сурч болох нь. Ер нь манган дээрхи тулаан, инээдтэй үйл явдлыг зүгээр уншаад хөхөрч инээгээд эсвэл гайхаж шогшрохдоо биш гол нь зохиолчын хэлэх гэж буй санааг олж мэдэх нь чухал юм. Миний бодлоор бүх манга ямар нэг байдлаар хүнд сургамж хайрласан үйл явдлыг оруулж өгдөг. Миний хувьд би хөвгүүдэд зориулсан Шоүнэн манга унших дуртай. Үүн дээр голдуу зорилгодоо тууштай байдал, өөртөө итгэх итгэл, анд нөхдийн харилцааг тусгаж өгдөг юм.

3. Стресс, оюуны алжаалыг тайлна.

Та эерэг сайхан үйл явдалтай ч юм уу эсвэл инээдмийн манга уншиж болно. Ингэснээр та одоо байгаа өөрт таалагдахгүй зүйлсээс ямар ч гэсэн тасарч манган дахь гэрэл гэгээтэй ертөнцөөр аялах болно. Гэхдээ жинхэнэ манга уншигч бол заавал гэрэл гэгээтэй манга гэдэгтэй биш гол нь манга уншиж байгаа учир өөрийн ядаргаа, стрессээ тайлж чаддаг. Миний хувьд би хааяа ядарч, хичээлдээ дийлдэхээрээ жаахан манга уншаад сэргээд ахин ажлаа хийж эхлэдэг.

За манга гэгчийн хувьд Очироо миний бодол нэг ийм байна. Харин бичлэгнийхээ төгсгөлд манга уншиж үзэхээр шийдэж буй уншигчдадаа зориулан зөвлөх хэдэн мангаг тайлбартаа нь оруулмаар санагдлаа.

1. Naruto / Нөхөрлөл, зорилгодоо үнэнч байдал, тэвчээртэй уйгагүй зан чанар, бусдыг ойлгох ухаан гэх мэт олон зүйлсийг тусгаж өгсөн. /

2. One piece / Нөхөрлөл, мөрөөдөл түүний үнэ цэнэ, гэр бүл, Эр хүн хэлсэндээ гэх зэрэг маааш олон зүйлсийг энэ манганаас харж болно. Энэ мангаг манга сонирхогчид дуу нэгтэйгээр номер нэг гэж батладаг. /

3. Bakuman  / Ерөнхийдөө зорилгын талаар гаргах ч танин мэдэхүйн ач холбогдол асар өндөр /

4. Death note / Энэ бол тэр чигтээ сэтгэхүйн тоглоом. Зүгээр л унш. Эсвэл анимег нь олоод үз /

5. Code geass R1 / Үндэсэрхэг үзэл болон эх оронч үзлийн талаар л гарах юм даа /

Та эх оронч уу?

Сайн байцгаана уу Монголчуудаа.

Монголчууд бид халуун цустай улс. Бид Чингис хааныхаа түүхийг сонсохоор л цөс хөөрөөд л, нэг л довилуун, оргилуун болчихдог хүмүүс. Бид тамирчид маань олимпоос алтан медаль авахад л өөрсдөө авсан адил баярлаж хөөрч давхидаг тийм л халуун цустай ард түмэн. Бас өөрсдийгөө эх оронч гэж дуудуулах дуртай. Ямар сайндаа Нарантуул зах дээр хулгай хийдэг байсан халаасны хулгайч баригдаад мэдүүлэг өгөхдөө "Би бол эх оронч, үндэсэрхэг хүн. Би дандаа гадаадынхны хармааг суйлдаг" гэсэн байдаг. Түүнийхээр бол ийн "эх оронч" үйлдэл гаргасных нь төлөө шийтгэх бус шагнах ёстой гэнэ. Харин та юу гэж бодож байна вэ?

Миний мэдэхээр хятадтай холбоотой муу мэдээлэл интернэтэд тавигдах бүрт доор нь залуус "Муу хужаа нарыг бүгдийг нь устга, гараад бүгдийг нь бууд, хаа таарсан газраа алж байх хэрэгтэй, тэд бол хүн биш" гэцгээдэг. Тэгээд тэгж хэлснийхээ төлөө өөрсдийгөө мундаг эх оронч, үндэсэрхэг үзэлтэн болгож дөвийлгөдөг. Харин маргааш нь өнөөх үндэсэрхэг үндэстэнгүүд маань нөгөө хүн биш адгууснаас дор амьтдынхаа үйлдвэрлэсэн хувцсыг өмсөөд, тэдний тарьсан ногоогоор хийсэн хоолоо идчихээд гудамжаар явахдаа хэнэг ч үгүй хажуугаар нь зөрдөг. Хэлснээрээ бол тэд өдийд бараг Тянь Миний талбай дээр оччихсон өнөөх хүн бишүүдээ устгаж баймаар. Уг нь "Эр хүн хэлсэндээ эмээлт морь харайсандаа", "Нэр хугарахаар яс хугар" гэх зэрэг Монгол ардын зүйр үгнүүд байдаг. Энэ нь хуучин цагт Монгол эр хүн ямар ёс суртахуун, ёс зүйн өндөр төлөвшилтэй хүмүүс байсныг харуулж байна. За ямартаа ч өнөө цагийн эх орончид ийм болчихсон юм болов уу? Хэн мэдэхэв. Тэр яриад байдаг үндэсэрхэг үзэл, эх оронч үзэл хоёрынхоо ялгааг ухаарч ойлгодог ч юм уу бүү мэд. Ингээд тэдгээр залууст сургамж болог гээд tsogoo_baymbaa.blog.gogo.mn дээр бичигдсэн Хорвоогийн өдрүүд (I боть) номын хэсгийг орууллаа.

...Баруун Японы хязгаар тосгон. Аймгийн албан хаагч Тамакийн гэрт нэгэн жаал хүү цэх цомцойн сууж, урдаа тавиастай номыг хичээнгүйлэн унших авай. Зуны халуун шатаж, өрөөн дотор бүгчим дүүгэхэд хүний бие махбодь тэсэхийг байж хөлс усаар уйлна.

Яг тэр мєчид. "Аа чи самурайн хүү байтлаа ингэдэг вий" гэсэн Тамаки багшийн ширүүн дуу гэрийг цочоож, жаал хүүг булиа гар угз татав. Ээлжит зодуур эхлэх нь тэр. Энэ удаагийнх бүр ч ширүүн нь байлаа. Цус нөжтэйгээ холилдон жаал хүүг ухаан балартан унахад Тамаки сая сэхээ авч сэргээх гэж сандарна. Зодуурын шалтгаан ялихгүй зүйл байв. Халуунд хүзүү дагаж урссан хөлс бие ирвэгнүүлэн загатнуулахад жаал хүү тэсэлгүй маажсанаас болсон ажээ. Харин Тамаки багшийн үзлээр бол самурай хүн улс нийгмийн төлөө өөрийгөө бүрэн зориулах ёстой бөгөөд "Би", "Хувийн" гэх зүйл яавч байж болохгүй аж. Эрдэм сурах нь өөрийгөө улс нийгмийн төлөө зүтгэх хүн болгон боловсруулах үйл учир тийм эрдэм уншлагын үед биеэ маажих нь хувийн хэрэгцээгээ хангаж байгаа хэрэг гэх аж.  

"Загатнуур гэдэг бол "БИ". Түүнийг маажиж өөрийнхөө дур хүслийг чөлөөтэй тавьж байгаа хүн яагаад ч улс нийгмээ гэсэн хүн болохгүй. Тийм болохоор зодож байгаа юм" гэж Тамаки багш өгүүлэх ажгуу. 

( Энэ жаал хүү бол хожим Мэйжигийн хувьсгалын эцэг болон мөнхөрсөн түүхэн хүн Ёшида Шооин юм. ) 

Хамгийн дуртай болоод байгаа "The Killers" хамтлагийг танилцуулж байна.

The Killers хамтлаг нь АНУ-ын Невада мужын Лас Вегас хотоос гаралтай indie, post punk revival, new wave, heartland rock урсгалаар уран бүтээлээ туурвидаг хамтлаг юм. Уг хамтлагийг 2001 онд Brandon Flowers (head vocal, keyboards), Dave Keuning (solo guitar, backing vocal) нар үүсгэн байгуулсан бөгөөд 2002 онд Mark Stoermer(bass, backing vocal), Ronnie Vannucci(drums, percussion) нар нэгдсэнээр одоогийн бүрэлдэхүүнээ олсон байна. Тэдний анхны цомог 2004 онд Hot Fuss нэртэйгээр гарсан бөгөөд төсөөлж байгаагүй амжилтыг нь дагуулжээ. Үргэлжлүүлэн тэд 2006 онд Sam's town, 2008 онд Day & Age цомгуудаа гаргажээ. Мөн 2009 онд анхны амьд тоглолтын DVD-гээ "Live from Royal Albert Hall" нэртэйгээр гаргасан (энэ нь үнэн солиотой ;-) ). Одоогийн байдлаар The Killers хамтлаг АНУ-д 6 сая гаруй, Их британид 5 сая гаруй, бусад орнуудад нийтдээ 13 сая гаруй цомгоо борлуулж чадсан байна.

                    Зүүн гар талаас: Mark Stoermer, Dave Keuning, Ronnie Vannuci, Brandon Flowers

Сайн байцгаана уу?

OZIE сайхан бичжээ :-).. Энэ блогоор дамжуулан үзэл бодлоо олон хүнтэй хуваалцах болсондоо Аюуш миний бие туйлын баяртай байна. Та бүхэн ч гэсэн байнга бид 2 ийн байшингаар зочилж сэтгэгдлээ хуваалцаж байвал маш их баяртай байх болно. Миний хувьд IT ийн чиглэлээр сурдаг учраас Ком-той холбоотой болон сүлжээний янз бүрийн асуултууд нээлттэй шүү хэхэ. Саяхнаас 1 ажил хийж эхлээд хэдхэн хонож байгаа. Өмнө нь ажил хийж байгаагүй болоод ч тэр юм уу жоохон ачаалал даахгүй байгаа тал гараад л байна. Гэхдээ дасчих байлгүй дээ тэ? -Тиймээ тийн хахахаха. Зиа ингээд анхны бичлэгээ хийлээ. Манай байшингийн үүд та бүхэнд үргэлж нээлттэй байх болно. Орж гарч байгаарай даа.

Сайн байцгаана уу ард түмээн?

Блог хөтлөх болсондоо Очироо миний бие маш их баяртай байна. Би гэж хүн хорвоод мэндлээд 20 жилийг ардаа орхисон ч өнөөг хүртэл блог гэгчийг сонирхдоггүй байжээ. Тэгээд яасан байх нь уу? Аюуш найз маань надад блогийн ашиг тусыг ойлгуулж хамт хөтлөхөөр болсон байх нь байнашд.

Юуны өмнө яагаад блог хөтлөх болсноо дуулгамаар санагдлаа.

Би найз нөхөд ихтэй байхыг хүсдэг. Бас хэн нэгэнд өөрийнхөө сэтгэлдээ хадгалж бодож явдаг "бяцхан" зүйлсээ хэлж, ярьж хуваалцахыг хүсдэг. Тэгэхээр нээх сайхан болчихдог юм. Яагаад ч юм хүнд сэтгэлийн үгээ хэлсний дараа дотор онгойгоод ирээдүй илүү цоглог, илүү гэрэлтэй харагдаад эхэлдэг юм. Гэхдээ би хэдхэн хүнд бус дэлхий нийтэд өөрийгөө уудалмаар санагдлаа. Энэ нь нөгөө олон найз нөхөдтэй болох хүсэлтэй минь ч давхар холбоотой. Үүнд блог туслах байх.

Үүнээс гадна би сүүлийн жилүүдэд би эргэн тойрондоо сэтгэлээр унасан, өөртөө итгэх итгэлээ алдсан, мөрөөдлөө гээсэн хүмүүс олон байгааг анзаарах болсон. Тэр хүмүүс хэдийгээр бусдад муугаар дуудуулж яваа ч хэрвээ хичээх юм бол, хэрвээ сэтгэлийг нь гутраагаад байгаа тэр зүйлийг нь аваад хаячих юм бол ихийг бүтээх хүмүүс байдаг гэж би боддог. Үүнийг бататгах зүйл саяхан надад тохиолдсон юм. Манай ангид хичээлдээ мааруухан, багш нарт байнга муугаар хэлүүлдэг нэг хүү байдаг байлаа. Багш нар, мөн их зантай онц сурлагатангууд түүнийг муу хэлсээр байгаад өнөөх хүү маань өөрийгөө аль хэдийн голоод "би угаасаа юу чадах билээ" гэж бодон цагийг шоудаж, наргиж цэнгэж өнгөрөөх болсон байлаа. Түүнд "угаасаа хийж чадахгүй" хичээлийг хийх ямар ч сонирхолгүй болсон байлаа. Яагаад ч юм би түүнийг их ажигладаг байсан юм. Удаан ажигласны эцэст тэр хүүг хэрвээ жаахан хичээвэл тэр өөрийг нь басаад байгаа онц сурлагатангуудаас хамаагүй өндөр амжилт үзүүлж чадах нэгэн гэсэн дүгнэлтэнд хүрсэн юм. Тэгээд түүнийг урамшуулж, хичээлдээ сонирхолтой болгох талын арга хэмжээг авч эхэлвээ. Сэтгэлийг нь хуваалцаж үзлээ. Зөвлөж үзлээ. Одоо тэр хүү ямартай ч шоудахаа багасгаад хичээлээ давтах цаг өөртөө гаргах болсон. Үр дүнд нь түүний энэ хичээлийн семимстрийн голч 3.7 гарсан юм. Өмнө нь хэзээ ч тэгж сайн сурч байгаагүй тэр хүү нэг өдөр над дээр ирснээ чи бол миний хамгийн их хүндэлдэг анд маань гэж хэлсэн. Би энэ үгэнд нь урамшин түүн шиг өөр олон залууст туслахаар шийдсэн юм. Энэ шийдвэр маань блог хөтлөх бас нэгэн хөшүүрэг болж өгсөн. Харин Аюуш найз маань өмнө нь блог хөтөлдөг байсан. Түүнийгээ дахин сэргээхээр надтай хамт энэхүү блогийг хөтлөх болсон.

Блогтоо бид хоёр юу бичих вэ?

Блогийн маань нэрнээс ойлгомжой байгаа байх. Та бүгд блогоор маань ороод гарахдаа яг л бид хоёрын сэтгэлээр зочлоод ирсэн мэт санагдах зүйлс блогт маань агуулагдана. Үүнд юу ч байж болно. Бид хоёрын сонирхол, мөрөөдөл, зорилго, бодож бясалгадаг зүйлс гээд л. Магадгүй зарим нэг хичээлийн бие даалтууд ч байж болох юм. Энэ нь хэн нэгэнд будаа идүүлэх гэсэндээ биш яаж хийхээ мэдэхгүй байгаа оюутнуудад зориулагдах юм.

Ингээд Аюуш, Очироо хоёрын "байшинд" тавтай морил. Үүд нь үргэлж нээлттэй байх болно.